VACI – Vietnam wAter Cooperation Initiative là sáng kiến hợp tác quốc tế ở Việt Nam nhằm tạo ra diễn đàn để các bên liên quan gặp gỡ, chia sẻ cơ hội hợp tác và giới thiệu công nghệ, giải pháp mới về lĩnh vực tài nguyên nước. Tại sự kiện VACI2018, các chuyên gia thành viên VRN đã chia sẻ các kết quả nghiên cứu liên quan đến nhiều trọng tâm hoạt động của Mạng lưới và nhận được sự quan tâm của đông đảo chuyên gia, khách mời trong và ngoài nước.
Với chủ đề về cơ hội và thách thức liên quan đến an ninh nước – lương thực – năng lượng tại lưu vực Mê Kông, TS Đào Trọng Tứ – trưởng ban điều hành VRN cho biết, hiện đã có cơ chế quản lý và phát triển tài nguyên nước xuyên biên giới cho khu vực. Tuy nhiên, mỗi quốc gia lại đang theo đuổi chiến lược khai thác nguồn tài nguyên sông Mê Kông của riêng mình, cho những lợi ích của riêng mình, mà không chú ý đến các tác động xuyên biên giới và không có tiếng nói chung. Vì vậy, an ninh nước – lương thực – năng lượng ở khu vực sông Mê Kông đang phải đối mặt với những thách thức lớn. Từ đó, TS Đào Trọng Tứ đã chia sẻ các phân tích về tình trạng này trên cơ sở từng quốc gia và quan hệ của từng quốc gia trên toàn lưu vực sông Mê Kông.
ThS Nguyễn Thị Hồng Vân – Điều phối viên VRN và TS Đào Trọng Tứ – Trưởng Ban điều hành VRN trong tuần sự kiện
Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam là vùng nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản lớn nhất của đất nước. Khoảng một nửa diện tích đất của đồng bằng châu thổ đang được sử dụng chủ yếu để trồng lúa và trồng cây vùng cao. Ước tính nhu cầu nước ròng trong mùa khô là một trong những chìa khóa chiến lược cho vấn đề cấp nước khu vực. Đây là chia sẻ của PGS.TS Lê Anh Tuấn, thành viên Hội đồng Mạng lưới, trong phiên làm việc với chủ đề “Cân bằng tài nguyên nước cho sản xuất nông nghiệp vào mùa khô ở đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam”. PGS.TS Lê Anh Tuấn đã dựa trên phương trình Penman-Monteith để ước lượng sự bốc hơi trong quá trình canh tác, và mô hình CROPWAT để tính toán nhu cầu nước tưới tiêu, nhu cầu xả nước tưới cho lúa và các cây trồng vùng cao khác trong mùa khô của đồng bằng sông Cửu Long. Nhìn chung, lượng nước lấy từ dòng chảy của sông Mê Kông vào khoảng 2300-2600 m3/s thì đảm bảo nhu cầu tưới tiêu cho điều kiện canh tác và yêu cầu năng suất như hiện tại. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự phát triển của các dự án thủy điện ở thượng nguồn, việc đáp ứng lượng nước cần cho tưới tiêu nông nghiệp như vậy trong tương lai gần là một thách thức lớn đối. Tất cả bên liên quan trong khu vực Mê Kông cần phải điều chỉnh kế hoạch sử dụng nước của mình, đây là một trong những giải pháp giảm nhẹ khủng hoảng hạn hán mùa vụ.
PGS.TS Lê Anh Tuấn trong phiên làm việc
Lưu vực sông 3S (Sê Kông – Srêpốk – Sê San) cũng là một trong những khu vực mà các thành viên VRN triển khai nhiều hoạt động. Tại VACI2018, ThS Phạm Thị Diệu My, thành viên Ban điều hành VRN cũng đã chia sẻ về vấn đề giới trong quản trị tài nguyên nước dưới góc độ ảnh hưởng của phát triển thủy điện. Phụ nữ là đối tượng phải chịu gánh nặng do các định kiến trong gia đình và xã hội. Quyền lợi và lợi ích của phụ nữ thường bị đánh giá thấp trong nền văn hoá phụ hệ của Việt Nam, thậm chí còn bị bỏ qua nhiều hơn trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là ngành thủy điện, bởi phụ nữ ít làm việc trong lĩnh vực này. Điều này sẽ dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đối với cuộc sống và sinh kế của người dân địa phương. Bên cạnh đó, phương pháp tiếp cận không có sự tham gia của người dân trong việc phát triển đập thủy điện thường cho ra các biện pháp giảm nhẹ tác động không thực tế. Từ đó, gây ra nghèo đói, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các công ty thủy điện và tình trạng tiến thoái lưỡng nan đối với quản lý địa phương.
ThS Phạm Thị Diệu My chia sẻ hoạt động tại lưu vực 3S
Ngoài phần chia sẻ kết quả nghiên cứu, các chuyên gia thành viên VRN còn đồng thời giữ vai trò chủ trì nhiều phiên làm việc. Bên cạnh đó, bộ ảnh từ cuộc thi Đối thoại với dòng sông 2017 do VRN thực hiện vinh dự là điểm nhấn quan trọng trong toàn bộ chuỗi hoạt động, thu hút sự quan tâm chú ý của các đại biểu tham dự tuần sự kiện.
Bộ ảnh từ cuộc thi Đối thoại với dòng sông 2017
Xuân Quỳnh
